Transmembranly peptidleriň köp görnüşi bar we olaryň klassifikasiýasy fiziki we himiki aýratynlyklara, çeşmelere, iýmit siňdiriş mehanizmlerine we biomedikal goşundylara esaslanýar.Fiziki we himiki aýratynlyklaryna görä, membrananyň içine girýän peptidleri üç görnüşe bölmek bolar: kationiki, amfiliki we gidrofobik.Kationiki we amfiliki membrananyň içine girýän peptidler 85%, gidrofob membrananyň içine girýän peptidler bary-ýogy 15%.
1. Kationiki membrananyň aralaşýan peptidi
Kationiki transmembran peptidleri, TAT, Penetratin, Polýarginin, P22N, DPV3 we DPV6 ýaly arginine, lizine we histidine baý gysga peptidlerden durýar.Olaryň arasynda, arginin öýjük membranasyndaky otrisatel zarýadly fosfor kislotasy toparlary bilen wodorod baglanyşygyny we fiziologiki PH bahasy şertinde transmembran peptidlerini membrana ara alyp bilýän guanidini öz içine alýar.Oligargininiň (3 R-den 12 R-a çenli) gözlegleri, membrananyň aralaşmak ukybynyň diňe argininiň mukdary 8-den pes bolanda gazanylandygyny we argininiň mukdarynyň köpelmegi bilen membrananyň aralaşmak ukybynyň kem-kemden ýokarlanandygyny görkezdi.Lizin, arginin ýaly kationiki bolsa-da, guanidini öz içine almaýar, şonuň üçin ýeke özi bar bolsa, membrananyň aralaşmagynyň netijeliligi gaty ýokary däl.Futaki we başgalar.(2001) membrananyň oňat aralaşmagynyň diňe kationiki öýjük membranasyna aralaşýan peptidde azyndan 8 polo positiveitel zarýadly aminokislotalar bolanda gazanyp boljakdygyny anyklady.Pozitiw zarýadly aminokislotanyň galyndylary girýän peptidleriň membrananyň içine girmegi üçin zerur bolsa-da, beýleki aminokislotalar deň derejede möhümdir, meselem, W14 F üýtgese, Penetratiniň aralaşmagy ýitýär.
Kationiki transmembran peptidleriň ýörite synpy, argine, lizine we proline baý gysga peptidlerden ybarat we ýadro gözenek toplumynyň üsti bilen ýadro daşalýan ýadro lokalizasiýa yzygiderliligi (NLS).NLS-leri degişlilikde esasy aminokislotalaryň bir we iki toparyndan ybarat ýeke we goşa ýazuwlara bölmek mümkin.Mysal üçin, simian wirusy 40 (SV40) -dan PKKKRKV bir gezek ýazýan NLS, ýadro belogy bolsa iki gezek NLS ýazýar.KRPAATKKAGQAKKKL membrananyň transmembranynda rol oýnap bilýän gysga yzygiderlilikdir.NLS-leriň köpüsinde zarýad sanlary 8-den az bolany üçin, NLS-ler transmembranly peptidler däl, ýöne amfifil transmembran peptidleri emele getirmek üçin gidrofob peptid yzygiderliligi bilen kowal taýdan baglanyşanda täsirli transmembran peptidleri bolup biler.
2. Amfiliýa transmembran peptidi
Amfil transmembran peptidleri gidrofil we gidrofobiki domenlerden durýar, olary esasy amfil, ikinji derejeli hel-amfil, β eplenýän amfil we prolin bilen baý amfiliýa bölmek mümkin.
Esasy görnüşli amfiliki eşik membranasy peptidleri, MPG (GLAFLGFLGAAGSTMGAWSQPKKKRKV) we Pep - 1 (KETWWETWWTEWSQPKKRKV) ýaly gidrofobiki peptid yzygiderliligi bilen birleşdirilen NLS kategoriýasy bolan iki kategoriýa bölünýär, ikisi hem ýadro lokalizasiýasyna esaslanýar. MPG domeni AIW glikoprotein 41 (GALFLGFLGAAGSTMG A) birleşdiriş yzygiderliligi bilen baglanyşykly, we Pep-1-iň gidrofobiki domeni ýokary membrananyň ýakynlygy bolan triptofan baý topar bilen baglanyşykly (KETWWET WWTEW).Şeýle-de bolsa, ikisiniň hem gidrofobiki domenleri WSQP arkaly ýadro lokalizasiýa signaly PKKKRKV bilen baglanyşykly.Esasy amfiliki transmembran peptidleriň başga bir synpy pVEC, ARF (1-22) we BPrPr (1-28) ýaly tebigy beloklardan izolirlendi.
Ikinji hel heliki amfifil transmembran peptidleri membranany α-heleller arkaly baglanyşdyrýar we olaryň gidrofil we gidrofob aminokislotanyň galyndylary MAP (KLALKLALK ALKAALKLA) ýaly dik gurluşyň dürli ýüzlerinde ýerleşýär.Beta peptidiň bukulýan görnüşi amfiliki eşik membranasy üçin, beta görnüşli örtük emele getirmek ukyby, D görnüşini ulanyp, membrananyň aralaşmak ukybyny öwrenmek işinde VT5 (DPKGDPKGVTVTVTVTVTGKGDPKPD) ýaly membrananyň aralaşmagy üçin möhümdir. - aminokislotanyň mutasiýa analoglary beta eplenen bölegi emele getirip bilmedi, membrananyň aralaşmak ukyby gaty pes.Proline baýlaşdyrylan amfifil transmembran peptidlerinde, polineptid gurluşynda prolin ýokary derejede baýlaşanda poliprolin II (PPII) arassa suwda aňsatlyk bilen emele gelýär.PPII, her öwrümde 3,6 aminokislotanyň galyndylary bolan adaty sag eli alfa-gelix gurluşyndan tapawutlylykda, her gezeginde 3.0 aminokislotanyň galyndylary bolan çep elli gelixdir.Prolin bilen baýlaşdyrylan amfifil transmembran peptidlerine iriňli mikroblara garşy peptid 7 (Bac7), sintetiki polipeptid (PPR) n (n 3, 4, 5 we 6 bolup biler) we ş.m.
3. Gidrofob membrananyň içine girýän peptid
Gidrofob transmembran peptidleri diňe polýar däl aminokislotanyň galyndylaryny öz içine alýar, sap zarýad aminokislotanyň yzygiderliliginiň umumy zarýadynyň 20% -inden az ýa-da transmembran üçin zerur bolan gidrofob moietleri ýa-da himiki toparlary öz içine alýar.Bu öýjükli transmembran peptidlere köplenç ähmiýet berilmese-de, Kaposiniň sarkomasyndan fibroblast ösüş faktory (K-FGF) we fibroblast ösüş faktory 12 (F-GF12) ýaly bar.
Iş wagty: 19-2023-nji mart